DENGE

DENGE

Diasporada bu kadar çok nüfusa sahibiz. Davranış birlikteliğine sahip olmadığımız, ideolojilerimizi dünya gerçeklerinin önüne koyduğumuz için maalesef halkımızın yararına dişe dokunur bir mesafe de alamadık günümüze kadar. Uğradığımız haksızlıklardan dolayı  “Rus düşmanlığı”, “kutsal savaşla vatanı kurtarmak” gibi olgulara kurtarıcı olarak sarıldık. Ancak fiziksel gerçeklikler vatanı ne Rus düşmanlığıyla ne de kutsal savaşla kurtarabileceğimizi göstermektedir.

Rus düşmanlığı bize vatanımızdaki insanlarla ortak ve somut organizasyonlar oluşturamamak olarak dönmektedir. Sürekli Rus düşmanlığı söylemini kullananlar vatanda hem takibe uğramakta hem de vatandaki insanları Rus devleti karşısında sürekli asi görünümünde tutmaktadır. Kutsal savaşla vatanı kurtarma fikri de yine binlerce gencimizin hayattan fiili olarak yok edilmesiyle sonuçlanmaktadır ve ayrıca dinin ekstremist bir olgu olduğu algısını yaratmaktadır vatanda. Rus hükümeti de bu tür kalkışmalara en sert tepkiyi vermektedir.

Şu bir gerçektir ki diasporadaki milyonlarca insanımızın mevcudiyeti Rus devleti için bir kaygıdır. Bu milyonlarca insan günün birinde Rus devletinin zayıflığında büyük sorunlara yol açacak kontrolsüz bir topluluktur Ruslar için. Su uyur düşman uyumaz misali Çerkes insanının dahil olduğu uzun dönemli ve Rusyayı zor durumda bırakacak planlamalar mevcuttur batı dünyasında. Çerkes insanı kanlı planlamaların aktörü olmaya adaydır onların gözünde. Hazırda zaten Rus düşmanlığı ve kutsal savaşla vatan kurtarma fikri güçlüdür Çerkesler içinde. Bu fikirler ne kadar da eylemsel olmamışsa da bugüne kadar, bu fikirlerin batıya yarayacak şekilde eyleme dönüştürülmesinin altyapısı da hazırlanmaya ve kurgulanmaya başlamıştır. Bunun ilk adımı da Gürcü devletine Çerkes soykırımının tanıttırılmasıdır batılı güçlerce. Sırada Ukrayna’ya tanıttırılması var gibidir ancak bunun şimdilik erteletilmesi de mümkündür. Elbette ki Gürcüler de kültürel olarak pek çok açıdan Çerkeslere benzer. Elbette ki Gürcülerle bir düşmanlığımız da olmamalı. Ancak Gürcü devletinin Rus devleti için bir Truva atı olup olamayacağının sosyal denemeleri Çerkesler arasında denenmeye başlamıştır. Çerkes ve Gürcülerin ne kadar çok ortak yönleri olduğu ve ortak düşman fikri gizliden gizliye yaygınlaştırılmaktadır Çerkesler arasında. Bu fikrin yaygınlaşabilmesi de batı açısından hesapların tutacağı anlamındadır. Çerkesler biraz daha asimile edildikten sonra güya kaybettikleri kimliklerine ulaşma merkezi olacaktır Gürcistan. Sonra ise Rusya her zayıfladığında bu kimliğini yeniden keşfetmiş insanlar(!) ortak düşmanın içine sokulacaktır ve eski toprakların kurtarılması için savaş başlatılacaktır. Kimileri buna milliyetçiliklerinden dolayı, kimileriyse kutsal savaş fikrinden dolayı iyi niyetli olarak alet olacaklardır. Oluşan sonuçta yüzbinlerce insanın kaybı, vatanın harabeye dönmesi, Rus ekonomisinin çökmesi söz konusudur. Vatanda sözde bağımsızlık olsa bile batının piyonu olan bir yönetim sürekli bir şekilde iktidarda tutulacaktır. Vizyonu ve gücü olmayan bir düzende insanlarımız ikinci bir ortadoğuda yaşayacaklardır.

Peki ne yapacağız. Öncelikli olarak yukarıda anlatılanların farkındalığıyla davranacağız. Vatanımızı haksız yere kaybettik doğrudur ve vatanımızı yeniden istiyoruz ancak, hem insan sayımız olarak hem de ekonomik olarak Rus devletini bertaraf edip vatanımızdan çıkarmamız da fiziki olarak imkansızdır. Yeni bir silahlı mücadele tamamen yok oluşumuz olacaktır. Rus devleti açısından da bu şekilde geçmişte yaşattığı acıları inkar ederek devam ettirmek olanaksızdır. İleride potansiyel teröriste dönüşecek Çerkesler mutlaka Rus devletini sarsacaktır. Çerkes toplumunun istediği durum uğradığı haksızlığın Rus devletince teyidi ve gerçekten kendi vatanında yaşamak isteyenlerin eski vatanlarına kabul edilmesi ve eski vatanlarına varışlarında makul ölçüde Rus devletinden siyasi olarak destek görmeleridir. Ruslar da ileriye dönük olarak Çerkeslerin kendi ülkeleri için bir tehdit olmayacak bir çözüm istemektedirler.

Rus devleti açısından sıkıntı şudur: Diasporadaki Çerkesleri bir şekilde eski vatanlarına kabul ettiklerinde onların marijinal fikirlerinin silahlı mücadeleye dönüşmesi ihtimali vardır. Rusların bu ihtimali düşünmesi gayet doğaldır çünkü diasporada Rus düşmanlığı yapmamak ve onlarla bir şekilde uzlaşmaya çalışmak diasporadakilere ihanet olarak algılanmaktadır. Vatandakiler ise hem dünya şartlarını diasporaya anlatamamakta hem de Rus devletini aşamamaktadırlar. Ayrıca vatanda sürekli olarak sayıca az olduklarını ve karşılarıdaki güçle bir çatışma istemediklerini ifade etmektedirler. Diasporadakiler ise devletin asıl gücü olan Ruslarla uzlaşmaktan uzak bir görünüm sergiledikleri için sadece kendi varlıklarını asimile etmeye katkı sağlamaktadırlar.

Aklı başında olan düşünce ise Ruslarla Çerkeslerin uzlaşması gerektiği düşüncesidir. Çerkeslerin başına gelen hadiselerin sorumlusu Rusyanın dışında o zamanın emperyal güçleri ve Çerkeslerin uzağı görecek bir devlet yapısıyla hareket edememeleridir. Emperyal güçler yine Kafkasya için planlar geliştirmiştir. Bu planın işlemesi halinde eğer Çerkesler ve Ruslar gerekli uyanışı gerçekleştiremezse yine bedelini en çok Çerkesler olmak üzere Ruslar ödeyecektir. Rusya durumun farkındadır. Çerkes ve Abhazlarla olan siyasetini denge ve karşılıklı istekler noktasına taşımaya çalışmaktadır. Abhazlarla olan denge siyasetini Abhazyayı tanıyarak gerçekleştirmiştir. Ancak sıkıntı bu işin Çerkeslerle nasıl yapılacağı noktasındadır. Çerkeslerden bu günü ve yarın olacakları okuyan güçlü bir ses duyamamaktadır. Karşısına eski düşmanlıklarla oturararak anlaşması eski düşmanlıkları fiili olarak kendi fiili topraklarına çekecektir. Eski düşmanlıklarla kendisine bakan Çerkeslerden gizli istihbarat örgütüyle bir grup devşirmesi de olanaksızdır çünkü batılı istihbarat örgütlerinin bu işi deşifre etmeleri Rusyayı zor durumda bırakacaktır ve Çerkesleri radikalleştirecektir. Vatandaki yönetimleri de bu iş için kullanması olanaksızdır çünkü bu sefer de yine dışarıdan vatana sokulacak ajanlar bu sefer oradaki halkı önce oradaki yönetime düşman edecek ve sonra da oradaki halkı dışarıdan gelenlere yataklık yapacak bir kıvama sokacaktır.

Ne istediğini bilen bir güce ve dönüşüme ihtiyacımız var. Vatanımızı istiyoruz. Vatanımızdakiler de bizi istiyor. Dünya gerçekleri vatana çatışma ve savaş taşımamamız gerektiğini söylüyor. Çoğunluğumuz diasporadaki sürdürdüğümüz çatışmasız hayatı bırakıp vatanda ölmeye gitme istemiyoruz. Hepimiz dilimizle kültürümüzle dünyada var olmak istiyoruz. Topluca kendi değerlerimizi paylaşmak istiyoruz. Vatandakiler de oraya ideolojiler ve çatışmalar taşımamızı istemiyor. Diasporada akıttığımız alınterini oraya akıtmamızı istiyor. Önce ekonomik olarak kalkınmayı sonra ise vatan topraklarında mutlu ve müreffeh yaşamayı istiyor. Orada beraber ölmemiz için değil beraber yaşamamız için çağırıyorlar bizi. Öncelikli olarak istediklerimizin bunlar olduğunu açıkça ve yüksek sesle dile getirmeliyiz. Bu düşünce tabanı olan bir düşüncedir ve gerçeklerin söylediği düşünce budur. Bu düşüncenin toplumun büyük kesimince ifade edilmesi bizimle masaya oturacak tarafı da rahatlatacaktır. Rusların Çerkeslerle denge kurması hem kendisini güvenceye alacak hem de Çerkeslerin yok olma kabusunu yokedecektir. Bu aşamada ise vatana dönüş esasları konuşulabilecektir. Gerçekten orada yaşamak isteyen ve oraya fiili olarak katkıda bulunacak tüm insanlar zamanla belirli kriterlerle yavaş yavaş vatanlarına kavuşacaktır.

Marguş Vezir

31.08.14

01:14

ХАБЗЭР ДУНЕЙ ЕКIУЭКIЫКIЭМ ЕГЪЭКIУН

ХАБЗЭР ДУНЕЙ ЕКIУЭКIЫКIЭМ ЕГЪЭКIУН

Хабзэра Iуэхур хьэмэрэ хабзэм и купщIэра? “Iэнэ къытырагъувам уемыплъ, ар къыпхутырезгъэгъувэм еплъ.” жоуэ зы гупщысэ къыщыушат сигум хэкум сщыIэу, сыхуэсхьынур сымыщIэу.

Иджы къызгуроIуэр ищхьэ тет псалъэр. Хэкум зэрыслъэгъуамкIэ хьэщIэм зы Iэнэ щысхузтырагъувэкIэ абы щIыщIэ иIэу къэгъзнэкъым. Iэнэм пэрытIысхьэми дэнэ, дауэ къырахами ФIэIуэхукъым. Псоми яФIэIуэхур хабзэу ялъыта щытыкIэм екIумэ аращ псори. Ауэ мы хабзэм унагъуэм и къарур хэгъащIыр. ЗиIэ щыIэщ, зимыIэ щыIэщ. Хабзэр цIыху псоукIэр дахэкIэ къгъачуэкIын щхьэ зэрщытым щхьэ мы екIуэкIыкэм IуплъэкIэ дахэ пылъыу плагъуми купщIэкIэ дахэ хэлъкъым. Апщыгъуэ хабзэм илъагъуэр и купщIэм езэгъкъым.

Иджыре дуней екIуэкIыкIэм цIыхур хигъэзыхьеуэ ищхьэ нэхъ зыми илэжыгъэр хуримкъуиж ищIащ. Хэхэсми зыпсалъэ тхэлъщ “шыгъурэ пIастэрэ зэдэшхын” жоуэ. Мы псалъэм и купщIэри “гуэпагъэкIэ зэдэугуэшэныр дахэщ”ращ. Хэхэсым нэхъыбэуэ Iэнэ хабзэри унагъуэм а махуэм сыт яшхынуми ар зэдэшхыным теухуащ. Бысымыр къуэлеймэ куэд къищтэнщ, къуэлейсызмэ иIэр къищтэнщ.

Хабзэм и купщIэр цIыху псоукIэр егъэФIэкIуэнщ. Абы щхьэи хабзэр цIыху псоукIэр зэкIуэкIыхукIэ ар дахэу зырегъэзэхуэж. Хабзэм и купщIэм гуэпэныгъэрэ, гулъытэныгъэрэ хэлъщ. Абы щхьэ хабзэр зыщIэми зыхуащIэми ягухэр зыхуэгъэзащ. Зым хэгъэщыу адрейм хигъэхъуэкъым и купщIэ тет зы хабзэм. ТIуми хегъахъуэр. ГЪащIэри лэжьыгъэри дахэ ещI мыбы щхьэ.

Хабзэр и купщIэм зэррикIам щхьэ екIуэкI лъэхъаным Адыгэ хабзэр емыкIу тФIощI. Ауэ емыкIур хабзэм къищта иФэращ. Абы гулъытэрэ, гуэпэныгъэрэкIэ Фэ къегъэщтэжыу лъэхъаным и екIуэкIыкIэм ар едгъэкIумэ ди хабзэм нэхъ нэхъ дахэ щыIэкъым.

Маргъущ везир саврум

30.08.14 02:03

RUS VE ÇERKESLERİN (ADIGELERİN) DENGE İHTİYACI

RUS VE ÇERKESLERİN DENGE İHTİYACI
Çerkeslerin çoğu tarihi vatanlarından kopmuş haldedir ve bu durum kimliklerinin yok oluşunun en büyük sebebidir. Çerkeslerin tarihi vatanlarıyla ilgili hakları mevcuttur ancak hakkın mevcut olması bu hakların kullanılabilmesi anlamına gelmez.
Günümüzde Ukrayna, Gürcistan gibi ülkeler ABD ile Rusya’nın mücadele alanıdır. Uzun dönemde ise Kuzey Kafkasya ABD ile Rusya’nın mücadele alanı olacaktır. ABD ve Batı, demokrasi adı altında her zaman Rusya’nın etki alanındaki ülkelerin düzenlerine müdahale etmişler ve Rusya’yı köşeye sıkıştırmaya çabalamışlardır. Bunda kısmen başarılı olmuşlardır. Ancak Rusya bütün bu çabaların farkındadır ve geleneksel stratejilerini gözden geçirmiş ve günün ve geleceğin gereklerine göre vizyonel yeni bir strateji belirlemiştir. Rusya en büyük tehlike olarak kendi nüfuz alanı içindeki halkların kendinden kopacak olması paranoyasını bir kenara bırakarak asıl büyük tehlike olan ABD ve Batı’nın Rusya’yı istikrarsızlaştırarak Rusya’yı bir şekilde yarı sömürge haline getirme isteğini engelleme stratejisini ön plana almışlardır. Sadece Rus milliyetçiliğini ön planda tutmak Rusya’yı uzun dönemde bir arada tutmayacaktır. Ruslar da bunun farkındadır. Rusya’nın ihtiyacı Rusların önder olduğu Ruslardan farklı halkların da gönül bağıyla Rusya’ya bağlı olduğu bir devlete evrilme ihtiyacıdır. Kendi kendini yönetme, Ruslardan intikam alma gibi isteklerle oluşacak toplumsal hareketler Rusya ve o toplumlara uzun dönemde sadece kan ve istikrarsızlık getirecektir. Zayıflayan Rusya enerjisini ekonomik gelişmeye değil iç sorunlara harcayacaktır ve bu durum zayıf bir liderle birleşirse Rus kaynaklarının Batı tarafından sömürülmesi önlenemez hale gelecektir. Rusya ile fiili olarak mücadele eden toplum da bedeli kan ve ekonomik perişanlıkla ödeyecektir.
Rusya’nın Abhazya’yı tanımasını okursak eğer şu anlama gelir: Gürcistan bölgenin Truva atıdır çünkü ABD’nin müttefikidir. Gürcistan’ın müttefik olması ABD çıkarlarına çok uzun bir dönem hizmet edecek bir durumdur çünkü Gürcistan’ı kullanarak uzun dönemde Rusya’yı istikrarsızlaştırmak pekiala mümkündür. Kuzey Kafkasyada en büyük haksızlığa uğrayan ve vatanlarını kaybeden Çerkesleri uzun dönemde milliyetçilik ve radikalliğe evirip Gürcistan üzerinden Kuzey Kafkasyaya sokmak ve Kuzey Kafkasyada bağımsızlık ve intikam akımını başlatmak gayet mümkündür. Gürcistan bunun ilk duygusal altyapısı olarak Çerkes soykırımını tanımıştır. Bu uzun soluklu bir toplum mühendisliği çalışmasıdır. Çerkes kimliği diasporada asimile olduğunda ve yeniden kimlik arayışına girdiklerinde Gürcistan ABD ve Batı için daha da değerli olacaktır. Arayış içindeki Çerkesler zamanla arayışlarına ulaşmak için kan dökmek gerektiği fikrine önce alıştırılacak sonra da inandırılacaklardır. Milliyetçi Çerkesler ikna edilirken Gürcü ve Çerkes halklarının ne kadar çok ortak yanları olduğu vurgulanacak, dincileştirilen Çerkesler için ise Hristiyan Gürcüler sevgi bakımından Müslümanlara en yakın topluluk olarak takdim edileceklerdir.Ne Gürcüler ne de Çerkesler ne de Ruslar bu durumdan kazançlı çıkmayacaktır. Bu durum sadece istikrarsızlıktan nemalanan bölge dışı ülkelerin işine gelecektir. Bölge ikinci bir Ortadoğu olacaktır.
Rus Devleti güçlenmek ve uzun dönemli istikrarsızlığı engellemek için Çerkeslerle denge kurmak zorundadır. Çerkeslerin ise kimliklerini yitirmemek ve yeniden güçlü ve mutlu bir halk olmak için dengeye ihtiyaçları vardır. Çerkesler ve Rusların gelecekleri bu noktada kesişmektedir. Ruslar Çerkesleri önce gönül bağıyla Rusya’ya inandırmalıdır. Eğer bunlar gerçekleşmezse Çerkesleri fiziksel bir yok oluş, Rusları da kanlı bir istikrarsızlık beklemektedir.
Putin güçlü bir liderdir. Gücünü ise global düşmanlarının hamlelerini önceden fark edip gereğini yapması ve vizyonel bir siyaset geliştirip uygulamasındadır. Rusya Çerkes halkının acılarını anladığını ifade etmeli ve orta dönemde Çerkes halkının tarihi acılarını çözeceğini ilan etmelidir. Atacağı iyi niyetli adımlarla da bunu pekiştirmelidir. Ne Çerkeslerin ne de Rusların düşmanlıklardan kazanacağı bir şey vardır. Rusya güneyini güvenceye almak ve Çerkeslerin orta ve uzun dönemde en büyük fiili düşmanlarına evrilmelerini önlemek için bunu yapmalıdır. Çerkesler ise yok olmaktan ve dünya halkları arasında hakettikleri onurlu yeri yeniden edinmek ve global güçlerin satranç taşı olmamak için bunu desteklemek zorundadır.
21.04.2014
Маргъущ Vezir

ÇERKES (ADIGE) PROTOKOLÜNÜN KURBANI OLAN VATANSEVER YÜREKLER

ÇERKES PROTOKOLÜNÜN KURBANI OLAN VATANSEVER YÜREKLER

Sosyal olarak, gıpta edilecek bize özgü çok güzel protokollerimiz vardır. Zamana ve özümüze uyarladığımızda ayrı bir güzellik olarak taşırız bu protokolleri Ancak bir kısım protokollerimiz bazen bizleri zaafa uğratmakta ve bize çok şey kaybettirmektedir.

Yüreği vatanla dolu gençlerimiz ve insanlarımız var. Bu insanlarımızdan bir kısmı bir şekilde vatana gitmektedirler. Bu insanlarımız vatan ve millet kaygısıyla gitmektedirler çoğunda vatana. Vatanda ise zamanları ağırlama protokolü ve karşılıklı olarak birbirlerine asalet gösterisi protokolüyle geçmektedir. Bunun sonucunda ise vatanı gerçek anlamda gözleyememekte ve her iki tarafın fiziksel sorunlarını algılayamamaktadırlar. Sonuçta ise gerçekçi çözüm önerileri üretememektedirler. Bunun da nihai sonucunda çözüm yollarını ortaya koymak yerine bu insanların pek çoğu bu iş şöyle-böyle olmalıdır şeklinde doyurucu ve pratik olmayan soyut önerilere hapsolmaktadırlar ve ayrıca baştan beri gidişatını beğenmedikleri statükoya hapsolmaktadırlar.

Aynı şekilde vatandan birisi geldiği zaman konuşmaların nitelikli bir içeriği pek yoktur. Vatan hasretiyle yanan insanlarımıza diasporanın ne kadar yaşanmaz olduğundan bahsedilmekte, tarihte şu kahramanlıklar olmuştular anlatılmakta, bizdeki xabzeler şöyledirden bahsedilmekte, dönmeniz gerekiyor denmektedir. Ağır saygı protokolü aşılamamakta ortaya yine çözümsüzlük statükosuna hizmet eden bir durum çıkmaktadır.

Gerçekten vatanında yaşamak isteyen ya da vatanında iş yapmak isteyen veya da orada ileriye dönük zamanlarda kısmi olarak yaşamak isteyen insanlar oraya gittiklerinde orayı tanımayı engelleyen tüm protokollerden uzak bir şekilde orayı tanımalı görmelidir. Ticaret hayatını araştırmalı, çalışanlarla konuşmalı, devlet sistemini araştırmalı, sağlık-eğitim sitemini araştırmalı, otobüse-dolmuşa binmeli, diasporayla herşeyi karşılaştırmalı, politik-siyasi gidişatı gözlemlemeli, havasına-suyuna bakmalı ve orayı duyumsamalıdır. Orada diasporadan taşıdıklarıyla nasıl bir denge oluşturabileceğini günlük yaşantı içinde sorgulamalıdır. Oraya katabileceği değerleri ve oradan kendisine katacağı değerleri sorgulamalıdır. Oradaki insan yapısıyla kendi düşüncelerinin sentezini yapmalı ve toplumu ileriye götürecek ortak davranış için gerekli sentezler yapmalıdır.

Evet, insanın hoşuna gidiyor: değer görmek ve ağırlanmak.  Ancak vatanda yaşanırken her gün törensel bir yaşam olmayacak. İşe gidilecek, terlenecek, oranın şartlarına göre yaşanacak. Ayrıca kendimizden oraya pek çok pratik ve işe yarar değer de katacağız. Orada her gün xabze ve tarih konuşmayacağız. Çocuklarımızı okula yollayacağız, onları okuldan alacağız, pikniğe gideceğiz, kavga edeceğiz, marketten alışveriş yapacağız…

Çoğumuz anavatana gidip gelince orada doğru düzgün bir gözlemimiz olmadığı için bize vatanı sorduklarında sadece oradaki protokolleri ve ağırlama xabzesini hatırlıyoruz. Sonra ise gerçek bir çözüm için bakış açısı oluşturamadığımız için vatanda kendi yaşadıklarımızı diasporadaki mitlere uyarlıyoruz. Orada xabze böyle güzel, şöyle güzel, topraklar ve doğa harika, mutlaka dönmek lazım diyoruz ve iş orada kalıyor. Sonrasında ise oraya gitmek fikrinin hayata geçip geçemeyeceğini hiç ölçüp tartamadığımız için oraya gerçekten dönmeye hiçbir zaman cesaretimiz olmuyor. Eski yaşantılarımıza dönüyoruz. Zamanla zaten unutuluyor vatana gitmişliğimiz. Sonra ise bir şekilde vatanla ilgili meseleleri geçiştiriyoruz. Böylece ne diasporaya ne de vatana hiçbir olumlu katkımız olmadan hayatımıza devam ediyoruz. Bazen de önceden ateşli ateşli “vatan” dediğimiz için birileri çıkıp diyor “Vatan yaşanılabilecek bir yer olsaydı dönmeyecek tek kişi X ŞAHSIydı.” diye. Bu şekilde de vatan için şevk kıran olumsuz bir ögeye de dönüşüyoruz.

Ey vatansever yürekler! Anavatanınızı mutlaka bir şekilde gezin, gözlemleyin, soluyun, hissedin. Diasporada yıllarca serap ve ulaşılmaz gelen vatana dokunun hissedin. Vatandaysa niçin orada olduğunuzu unutturacak tüm seraplardan uyanın. Dünya gerçekleriyle – siyasi, politik, ekonomik- nerede olduğumuza karar verin. Ondan sonra ise elinizdeki malzeme belli -yani halkımız-; karar verin ve çözüm üretin halkımız için. Artık gerçekten bıktık. Yaşlı gözlerle artık vatan edebiyatı bize bir şey getirmiyor. Vatanımızı ve insanımızı sevmek sadece kuru bir sözden ibaret kalmasın. Sevginin eylemine geçelim. Vatanımıza ellerimiz ve bilincimiz de dokunsun. Vatanımız evet evlatlarını kaybetti ve üzgün. Ancak vatan kendisine dokunmamızı istiyor. Alın terimizin oraya akmasını istiyor. Yoksa yüreğine taş basacak ve bizi de unutacak bir gün.

Marguş Vezir

28.08.14

22:27

 

ХЭКУМРЭ ХЭХЭСЫМРЭ ЗЫДАIЫГЪ ЗЫ ПОЛИТИКАМ ДИ ЛЪЭПКЪЫР ЛЪЭЩ ИЩIИЖЫНУЩ

ХЭКУМРЭ ХЭХЭСЫМРЭ ЗЫДАIЫГЪ ЗЫ ПОЛИТИКАМ ДИ ЛЪЭПКЪЫР ЛЪЭЩ ИЩIИЖЫНУЩ
Хэкумрэ хэхэсымрэ нобэм къэсауэ зэдаIыгъу щыт зы политика яIэкъым. Хэхэсым щыIэхэр нахъыбэу дунем къызэртехъуэнур гугъуу щыт, дунейми лъэхъанми емзэгъ политика иужь итхэщ. Я нахъыбэм хэкум зэрыгъэзэжыу, абы щыIэ цIыхухэм дэгъусыу я бжыгъэр хагъэхъуа нэужь зауэкIэ абы щаФIэмыФI хамэхэр ирахуу щхьэхуит хъуижыу тхъэуэ псоуэ я гъащIэр ирахьэкIыФыну яФIощIыр. Хэтым хэкурыс псори муслимэныгъэкIэ къызэщIигъэтаджэу, хэхэсхэри иришэлIэжыу игъэзэуэн игугъэщ. Хэтми урысхэм ебийыныр лъэпкъым и къэуш хъун мурадкIэ адрей адрей къаФкасэгъу лъэпкъхэри мыбы къытехьэу зэуэшхуэ ирагъэкIуэкIыу хэкур къэхьижын я гугъэщ. Мы политикахэм хэкуми хэхэсми ФIыгъэ иригъэкIкъым, икIи Урысейм исхэми ФIыгъэ иригъэкIкъым. Хъуар аращи хэкум щыIэ ди цIыху мащIэр Урысэйм къыхегъэзыхьыр. Урысейри мы Iуэхум къыбгъэдэкIыу мэшынэр. Абы щхьэ фСБм къатырекъузэр. Адыгэр хэхэсым къикI политикам техъэу я къэралыгъуэр зэхагъэзэрыхьын яФIощIыр. Путини адрехэми мыбы щхьэ адыгэ Iуэхур зэрыщыту къэгъанэр.
Хэхэсым мелуан 6 хуэдиз адыгэ щыIэщ пэжщ. Ауэ мы екIуэкIыкIэмкIэ цIыху 600ым загъэзэжынукъым. Адыгэ лъэпкъри зэхэзехуэм хэкIынукъым. Ауэ мы екIукIыкIэр зэтхъуэкIынущ.
Ипэ дуней екIуэкIыкIэм адыгэ лъэпкъым гу лъегъэтэн хуейщ. Дунейр глобальный хъуащ. Ипэре лъэхъаным дищхьэ къырикIуам и губжьыр зауэкIэ, банэкIэ зыми къэтетхижыФынукъым. Урысейр хэти сыт жыррэIэ Глобальныйуэ дунейм нахъ лъэщ къэралыгъуэщ. Амэрикамрэ Урысеймрэи зэпыщIэтщи зым адрейм и къэрур зэрхигъэщIыным йоплъыр. Адыгэ хэкури Америка лъэныкъуэмкIэ уеплъмэ Урысейр зэрзыхэбгъэзэрыхыу и къарур щыхэбгъэщIыФыну зы щIыпIэщ.
Хэхэсым “Урысеймрэ адыгэхэмрэ яку сыт къыдэхъухьами зыгуэрурэ дауэ зы щIыналъэм зэрзэдэпсоуным игъуэгу къыздатхъыхьын хуейщ. Адыгэм къыращIар зауэкIэ мыхъуу дунейм и нобэм иIэт екIуэкIыкIэкIэ лъэныкъуэ егъазыу, адыгэм ипщэдейр къэлэжьын хуейщ.” жыпIэмэ лIы быукIа хуэдэу цIыхухэр долъейр. Дэлъей цIыхухэри иджыри къэс “муслимэныгъэ, урысыр сыт щыгъуи ди жэгъуэгъущ” хуэдэ псэлъэ гъэцIыуакIэ лъэпкъыр зыщIыпIи нэзмыгъэса, я политикам адыгэхэр къезмыгъэла цIыхухэращ нахъыбэу. Мы гупитIри зым зым тратхъурэ я гъащIэр ягъэкIыхьын нэхъ лъэпкъыр зыгъэкIуатэ зы Iуэхугъуэ хэтхэкъым. Мы гупитIым я гупщысэ темыхуэ зы гупщысэкIэ утыку укъихьэми “Уэ Урысхэм уарищIэгъэкъуэщ. Уэ ахэм нахъри унахъыкIэжщ.” жари къыптыратхъуэ. Ауэ “Лъэханым екIу политика дыхуэныкъуэщ.” жызыIэ гупщысэри лъэщ хъууэ щIидзащ хэхэсым. Хэкуми хэт сепсэлъами “Лъэханым екIу политика дыхуэныкъуэщ.” жызмыIа къэхэкIакъым. КЪэщыхэмкIакIэ хэкур пщэдейм зыхьыну зэгурыIуэм и пэшэр ахэр зэрхъун хуейри нахуэщ. Ауэ хэкурысхэр хэхэсым щыIэ цIыхухэм зэр хуэныкъуэм щхьэ дунейм и нобэм екIу политикар хэхэсым псом мыхъуми языныкъуэм къыдаIэтын хуейщ. НахъкIэ Урысейр къэпэтIысу лъэпкъитIым и зэгурымIуэныгъэр хуэухынукъым. Сыт щхьэ жыпIэми, хэхэсыр Америкам IэщIидза хъунурэ пщэдейм аткIэ мыткIэ Урыцейр зэхирригъэзэрыхъынущ. Абы щхьэ хэкурысхэри IэбэФкъым.
Хэхэсыр и хэку хуейижщ, хэкурысыр хэхэсым хуэныкъуэщ икIи зыкъиIэтын икIи экономикакIэ лъэщ хъуФыу тыншу псоун щхьэ, урысыр адыгэм гурыIуэу и къэралыгъуэр нахъ лъэщ ищIын хуэныкъуэщ.
Иджы Фегупщыс лIо Урысейм Абхъазыр къэралыгъуэ щхьэхуиту щIилъытар? Америкам Борис Елтсин хуэдэхэмкIэ Урысейр игъэувыIэри и щIы гъунэм нэс лъэбакъуэ икIащ. Грузияр и лъэныкъуэм зырилъэФалIэри, Урысейри экономикакIэ зытырикъутэри дунэйм нэхъ лъэщ дыдэу тэуват. Ауэ Путиным мыбы гу лъитэри Урысейр ипэ экономикакIэ лъэщ ищIижащ. Абхъазыр ипэкIэм щхьэхуитыу щIимлъытари Урысхэм Адыгэ-Абхъаз дийаспорар Америкам зэрIэщIидзам гу зэрримлытэФам къыхэкIт. Ауэ Урысейм мыбы гу щылъитэм Абхъазыр щхьэхуитыу илъытащ. Иджы Урысейм ипщедейр зэхэзгъэзэрыхьыФыну Адыгэ дийаспорар къэнэжащ. Грузиям и парламентым Урысхэм Адыгэм геноцид иращIылIащ жери къэралыгъуэ хабзэ къыщIигъэкIащ. Абхъаз зауэм къыпыщIэта Адыгэхэр ФIыуэ зэрилъагъум щхьэкъым мы хабзэр къыщIыдигъэкIар. Амэрикар апхуэдэу зэрхуеям щхьэщ. Амэрикари щIыхуеяр аращи пщэдей, дийаспора Адыгэхэм ящхьэр итхьэщIынурэ Урысейр зэхигъэзэрыхьын щхьэ Гуризям щигъэсэнурэ Адыгэ хэкуми, Урысейми ириутIыпщхьэнущ. Илъэс 30 сыт нэужь хэхэсым зыдыхэс лъэпкъхэм яхэшыпсыхьа Адыгэм “фэ Фы Адыгэщ. Фэ Урысхэм лей къывахащ. Грузиям Феплъ. Фи хабзэри зэтохуэр. Урысым Фтырахар къэтеФхиж. Ды Фрителъхьэщ. ДывдэIэпыкъунущ.” щажэпIам деж Урысейр зэрзэхэбгъэзэрыхъын хуэдиз икIи экономикакIэ зэрыбгъэлъэпэрэпэФын хуэдиз Адыгэ бгъуэтынущ. Мы Адыгэхэм ипэ зэхагъэзэрыхьынур езбы яхэкужьщ, тIанэи урысейм псорищ. Мыбы ФIы къызпысхын къудейр Америкаращ. Адыгэми Урысми ФIы къэлъысынукъым.
Урысейм мы жысIахэм гу лъитащ. Ауэ мы къэхъунум гу лъыстауэ къыпэтысыу зыгурыIуэн Адыгэи игъуэтакъым иджыр къэс. Абы щхьэ ипэ лъэпкъым мыбы гу лъегъэтэн хуейщ. Мы гупщысэм лъэпкъым дей лъэ щигъуэтынущи абы нэужь Урысеймрэ Адыгэмрэ зэдэтIысынурэ я унаФэр къэщтэнущ. Урысхэри Адыгэри пщэдей дахэ хуейщ. И хэку щылэжьэжыу икIи экономикакIэ лъэщ Адыгэм Урысейм зэран зэрхъуэмхъунур урысейми ещIэр. Адыгэми зауэкIэ банэкIэ игъэкIуэдын зы цIыху иIэкъым. ИбзэкIэ и хабзэкIэ и хэку тепсоухьын хуейщ.
“Мыпхудизрэ дгъэбия Урысейр къыдгурыIуэну?” жызыIэхэм яжызоIэ “Иужьрей хэку зэуэшхуэм Урысым дырищIыгъуу Нэмыцэм дезэуакъэ!” жоуэ.
Урысемрэ Адыгэмрэ язэхуаку къудэхъухьар тщыгъупщэнукъым пэжщ. А зэманми Урысхэмрэ Адыгэмрэ я зауэр хэт и Iуэху нахъыбэу къекIуами ари дощIэр. Англиямрэ Османская империямрэ ирагъэкIуэкIари дощIэжыр. Мыбы пщэдейм дызхьыну гупщысэ къыхэкIыр аращи къэхъуар едгъэзэжыФынукъым. ЕкIуэкIам Адыгэр текIуэдащи тезгъэкIуэдар Урысхэм я закъуэкъым. Адре лъэпкъхэм пэмыщ Адыгэм дунейм и екIуэкIыкIэм гу зэррамлъытэФари Iуэхум хэтт. ЕкIуэкIа емынэр емынем игъэкъэбзэнукъым. Емынэр зыгъэхъуижынур хъущхъуэращи ари дунейм зауэмрэ банэмрэ щыгъэкIуэдынращ.
Пэмыщууи нобэм деплъмэ Урысей гупщысэкIэ уеплъмэ КЪырымым ирахуахэм яхуэФащэр щIэжыным екIуэлIэным нахъри нахъ куэд къыхилъхьэнущ Урысейм ипщэдейм Адыгэхэм гурыIуэным.
Хэкур цIыху хуэныкъуэщ пэжщ. Ауэ хэкур Iэщэм хуэзышэн идеологиям зикI хуэныкъуэкъым. Абы щхьэ хэкум кIуэжынухэр абы щылэжьэн, щыпщIэнтIэн цIыхухэра хъун хуейщ. Урысыр зышышынэ зыри идеологиякIэ цIыху кIуэжам Урысейр зэрзэхигъэзэрыхьын гупщысэращ. Абы щхьэ и Iуэху иужь имытыу идеология закъуэ иужь итхэми хэкубжэр хуэгъэбыдэн хуейщ. Урысейм мы шынэр зыщхьэщихын щхьэ хэкум кIуэжхэм дэтIысу тхауэ абы щалэжьынумкIэ зэгурыIуэн хуейщ. ТIанэ зэрзэгурыIуам тетхэми илъэсит сыт хуэдизым Урысейм и паспортыр яритын хуейщ. Псом япэ хэхэсхэм ящIэФыну, ялэжьыФыну Iуэхухэр ахэм я пащхьэ къырилъхьэн, хигъэдэн хуейщ. Мыпхуэдэу хъумэ икIи ягу мыныкъуэу, икIи псоми ящхьэпэу Iуэхуугъуэхэр къекIуэкIыу щIидзэнущ.
Иужь дыдэуи Урысхэм дащыгурыIуэм деж сыт къэтпсэлъми, сыткIэ дызгурыIуэми бжэ гъэбыдахэм я къуагъым щIыдмыщIэу дагурыIуэн хуейщ. Мы Iуэхур фСБ Iуэхукъым. Мыр лъэпкъитIым я Iуэхущ. Урысейм итхьэмадэмрэ дэ дицIыхухэррэщ мы Iуэхур еспхынур.
Маргъущ вазир саврум
27.08.14
02:17

ÇERKES (ADIGE) İŞ ADAMLARINA VE İMKÂNI OLAN ÇERKESLERE

ÇERKES İŞ ADAMLARINA VE İMKÂNI OLAN ÇERKESLERE
ЛЪЭПКЪЫМ УРИБЫНУ ЩЫТМЭ АБЫ ЩХЬЭ ЗЫГУЭРЭ ПЩIЭНЩ. УМЫЩIЭМЭ IЭ ЛЪЭПКЪЫМ УРИБЫНИЖКЪЫМ.
Şu an bulunduğu konumu dişiyle, tırnağıyla edinmiş, sonuna kadar ekonomik olarak bulunduğu konumu hak etmiş çok değerli iş adamlarımız ve ayrıca ekonomik olarak imkânları iyi olan insanlarımız var. Üniversiteyi okuduğum şehirde o şehrin ekonomik olarak elit tabakasına mensup bir iş adamımız vardı. İçinden geldiği köyünü ve halkını hiçbir zaman unutmamıştı. Şehirde olan ve evlenen kendi köyünden olan tüm Çerkes gençlerine otelini ücretsiz olarak açıyor ve düğünlerini yaptırıyordu. Bu insan ayrıca kayınpederimin çocukluk arkadaşıydı ve bir köylü olan kayınpederimi el üstünde tutuyordu ve sahip olduğu imkanlarıyla övünmek yerine görüştükleri zamanlarda eski günlerini beraber hatırlıyorlardı. Ayrıca bu insana dernek olarak başvurduğumuzda aklı başında olan hiçbir destek talebimizi reddetmiyordu. Bu insanı hiçbir zaman şahsen tanımamama rağmen her zaman sempatiyle anıyorum.
Her şeyi dişiyle, alın teriyle kazanmış işadamlarımızın en büyük sıkıntısı sahip oldukları imkanları insanlarımız için kullanmak istediklerinde çok büyük hayal kırıklığı yaşamış olmalarıdır. Örneğin, çok iyi niyetli olarak iş sağladıkları bir Çerkes hemşehrileri birkaç gün sonra ya işini beğenmez, ya işine gelmez, ya da kendisini o işin patronu zannetmeye başlar. Ya da bu iş adamımız iyi niyetle bir Çerkes hemşehrisiyle iş yapmaya kalkar muhtemelen de büyük bir kazık yer ve hayal kırıklığıyla yerine oturur. Ya da içinden gele gele birilerine yardım eder ve sonrasında bakıverir ki nerede aylak ve başıboş varsa hep kapısına birikivermiştir. Sonra bu iş adamımız kendi hemşehrilerinden uzaklaşarak işini gücünü yürütmeye başlar. İşgücünün tamamını başkalarından seçer. İş anlaşmalarını hep başkalarıyla yapmaya başlar. Ama bu iş adamının yüreğinin bir yerlerinde hep halkı için de birşeyler yapmak vardır ama tecrübeleri adım atmasına engel olur ve sadece Çerkes olduğunu söylemekten öte geçmeyen bir eylemsizlikle hayatına devam eder. Bu iş adamı görünüşe göre yapması gerekenleri yapmıştır. Bundan sonra da halkıyla ilgili işlerden elini eteğini çekmiştir.
Başka bir örneğimiz de yüreği halkının sevgisiyle dolu olarak tüm emeğini vatanına götüren ve yukarıdaki örneğe benzer yaklaşımlar dolayısıyla tüm alınterini yitiren insanlarımızdır. Bu insanlar da yeni yaşantılarını genelde Moskova’da veya Rus bölgelerinde kurmaktadırlar. İyi de kazanmaya başlamaktadırlar. Yine bu insanların yüreğinde halkı için hayal kırıklığı vardır ve halkından uzaklaşma durumu vardır.
Her şeyin bir xabzesi vardır. Ticaretin de xabzesi vardır. Çerkeslerin günlük sosyal xabzesi ticareti işin içinden çıkılmaz hale getirmektedir. Giriş bölümünde övgüyle söz ettiğim o işadamı bu durumun farkındaydı. Bu insan yürüttüğü iş kollarında standartlar koymuştu. Hemşehrilerini işe alırken bu standartlara uymaları gerektiğini açıkça ifade eder ve standartlara uymayan hemşehrilerini de işten uzaklaştırır ve tereddüt de etmezdi. Bu insan hem halkı için birşeyler yapmanın hazzını yaşar hem de işlerini ticaretin gerektirdiği xabzeye göre yürütürdü. Ticaret ve sosyal xabze kendi alanlarında sürüp giderdi.
Ticaret xabzesi senetler, anlaşmalar, iş standartları, mahkemeler vs gibi özgün ögelere sahiptir. Ticaret teknik bir konudur ve sosyal xabzeye uygun işleyemez. Olumsuzluk yaşayan işadamı örneklerinde gerçekleşen durum teknik davranmamanın sonucudur. Olumsuzluk yaşayan her iki örnekteki insanlarımız da Çerkes olmayı ve Çerkesler için birşeyler yapma duygusunu hep taşımaktadırlar.
İşadamlarımızın ticaretin teknik xabzesine uygun olarak halkımız için geleceğe dönük yatırımlar ve desteklerine şiddetle ihtiyacımız vardır. Bunu sağlamanın yolu da hayal kırıklıklarının sebeplerini anlamak ve bu hayal kırıklıklarına sebep olan etkenleri ortadan kaldırıp teknik olarak yoluna devam etmektir.
İmkânı olan insanlarımıza ve işadamlarımıza sesleniyorum. Halkımızı çağın gereklerine uygun ve kendisine yakışır işleyişe yeniden kavuşturacak tüm faaliyetlere destek olunuz. İlk önce entelektüel insanlarımıza yardım ediniz. Onların çağın anlayışına uygun ve özünü de koruyacak şekilde halkımızı yönlendiren, halkımıza ışık tutan faaliyetlerini ekonomik olarak destekleyin. Hepiniz bu halkın çocuklarısınız. Halkınıza küsemezsiniz, kendi ruhunuzu bir kenarda tutarak yolunuza devam etmenin ağırlığına daha fazla dayanamazsınız.
Kendi ruhunuzun sesine kulak verin. Yaşadığınız tecrübeleri masaya yatırın. Unutmayın ki halkı için bir şeyler yapmaya çalışan insanların da bir standartı vardır. Yüreğiniz bu standartı anlayacak olgunlukta. Bu standarta uyan ve sizi hayal kırıklığına uğratmayacak entellektüellerimizi destekleyin. Ne zaman ki halkımızdan umudumuzu kesersek ve uzaklaşırsak işte o zaman artık halkımızın çocuğu olamayız. Yüreğinizin bir köşesinde hep umut var, biliyorum. Hepinizin veya büyük çoğunluğunuzun sorunu iyi niyetinizin hayal kırıklığının acısı. Ancak her deneyim uygun yolu bulmanın anahtarıdır. Halkımızın geleceğinin kapısının anahtarı sizde. Kapıyı beraber açalım ve geleceğe yürüyelim.
Marguş Vezir
26.08.14
14:37

ХЭКУМ ЩЫЗЭГЪЭКIУЭКIЫН ХУЕЙ ХАБЗЭХЭР 2

ХЭКУМ ЩЫЗЭГЪЭКIУЭКIЫН ХУЕЙ ХАБЗЭХЭР 2
ЦIыху гъэлъэпIэнымрэ цIыхум пщIэ хуэщIынрэ гупщысэм къыхэкI хэбзэ дэхэ куэд хэлъщ адыгэм. Ауэ нобэм илъэсищэ ипэ зэрекIуэкIам хуэдэу цIыху гъэлъэпIэныр гугъудыдэщ. Лъэхъаным екIу икIи адыгагъэм екIу зы хэбзаФэкIэ Iуэхур егъэкIуэкIын хуейщ.
Дунейр лэжьэнрэ пщIэнтэнымрэ теухуащ нобэм. Улэжьыгъэр къыщыбгъэнам дей уи лэжьыгъэр хыощIыр. Хэкум зы цIыхум урихьэщIэмэ и Iуэхуу дэлъыу хъуар къыщенэри уэ уигъэФIэн щхьэ иIэ къихь ещIэр. Ауэ мыр лъэхъаным екIукъым. Пэжым ухуем цIыхуи дыгъэлъэпIэнущ абы щIыхьи хутщIынущ ауэ дыщIэм дыхигъэщIын хуейкъым абы дыхигъэхъуэн хуейщ.
Хэкум зы хабзэщIэм унаФэ тещIыхьын хуейщ. ЦIыхухэм я лэжыгъэ лъэхъаным унаФэ тещIыхьын хуейщ. Зы цыхум хьэщIэ ущыхуэхъуам де абы и Iуэху къыщимгъэнэн хуей сыхьэтхэр лъэпкъ унаФэкIэ утыку къилъхьэн хуейщ. А хаха сыхьэтхэм зы цIыху мыхьэулеуэ я Iуэху IэнатIэм пэрымытыныр гъэемыкIун хуейщ. ХЬэщIэми мыбы щIыхь хуищIын хуейщ. ХЬэщIапIэри зыгъэпсэху лъэхъанхэм хуэгъэзэн хуейщ.
Дэ хэхэсхэм мыр куэдыу ФIыуэ къыдгуроIуэр. Езыр хьэулейуэ ибысымым иIуэху къригъэгъанэу абы ипсоугъэм, и унагъуэм и зэран куэд щекIа лъэхъан куэд блэдгъэкIащ. Адыгъэ жызыIэ бысым куэдым адыгагъэмрэ гъащIэ екIуэкIыкIэмрэ яхузтемгъэхуэу куэд яшэкIащ. Куэдри мы зэтемыхуэм къыбгъэдэкIыу адыгэм зыщагъэуащ. Ныджы нахъыбэм хабзэ дызэрхуэхъуар аращи зы цIыху и Iуэху къебгъэгъэнэныр къмыкIущ. Абы ипсоукIэм, иунагъуэм уи зэран ебгъэкIыныр емыкIущ.
ПэмыщIуи зы цIыху хэкум щагъэхьэщIэкIэ абы Iэнэ щыхуагъувкIэ темылъ щыIэкъым, Iэнэм хуэныкъуэ щыIэкъым. Псоми куэд къэлэжьыу псори лэжьыгъэкIэ зэхуэдэтэмэ мыбы Iэй хэлътэкъым. Ауэ унэгъуэ куэдым мыр экономикакIэ хьэлъэ къазэрщыхъур, икIи хабзэм зэрФIэмкIыФхэри нахуэщ. Адыгэм зыпсалъэ иIэщ”шыгъу пIастэ зэдэшхын жоуэ”. Аращи цIыху бгъэхьэщIэм пIэстэ шыпсщ дэпшхынур. Мыбы къикIыр аращи пщIэнтIэпскIэ къэблэжьау уи унэм щIэлъыр зэдэпшхын хуейщ угуФIэурэ. Аращи ныбэм нэсым нэхрэ гум къипсыр нэхъ IэФIщ. Бысымым иунагъуэм хуищIэФыныр хэзгъэщIым нахърэ унэм щIэлъ зы джэдыкIэр гуФIэу зэдэшхыныр нэхъ дахэщ.
Ещанэуи къалэм зы гуэрэм дей IэнэщIу уIухьэныр ягъэемыкIур. Мыбы къихьыр аращи цIыхухэр зэкIэлъымкIуэжыФ ещIыр мыбы. КЪалэм упсоуныр гугъущ. ИкIи мы хабзэр лъапIэщи псоми яхузэФIэкIкъым. Хэхэсым уиз унэгъу, уизныбжьэгъу плъагъун щхьэ уиIэр изу умыкIуэми емыкIукъым. Пэмыщуи уиз ныбжьэгъу уигу къакIамэ абы илэжьапIэм ущыкIуам дей икIи зыри хуэхь хабзэкъым икIи умгъэкIыхьыу зы шей уеФэу укъежьэжыныр хабзэщ.
Хэкуми хэхэсми зым зым зэтлъытэурэ тхэлъ хабзэр зэтхьэлIэн хуейщ. ТIанэ лиэхъаным екIу, лъэпкъыр дахэм хуэсхьын хэбзэщIэхэр дунейм къытегъэхъуэн хуейщ. Куэд диФэ дэкIами адыгэ псоми етхьакIа гъащIэхэм куэд дигъащIащи ди щIэныгъэмкIэ лъэпкъыр дыгъэкIуэтэн хуейщ.
Маргъуш Вэзир Саврум
25.08.14
20:21

ХЭКУМ ЩЫЗЭГЪЭКIУЭКIЫН ХУЕЙ ХАБЗЭХЭР 1

ХЭКУМ ЩЫЗЭГЪЭКIУЭКIЫН ХУЕЙ ХАБЗЭХЭР 1
Хэкум хабзэ дахэхэр яхэлъщ цIыхум дэIэпыкъуным теухуауэ. Мыхм зыри зы щIалэм къыщишэкэ абы и лъэпкъым зэрзэхуэсыу зы унэ хуащIынращ. Уеплъмэ мыр хабзэ дахэщ ауэ ныджы дыщыпсо лъэхъаным екIуу тIэкIу зэгъэкIуэкIын хуейщ.
Адыгэм нобэ нэхъ дызхуэныкъуэр лэжьагъэ Iэнатэ диIэу дигъащIэр ахъшэ тхурикъу къэдлэжьыурэ етхьачынращ. Лъэпкъым нобэ къэс къынигъэса хэбзэ дахэхэр нобэм цIыхум зэрыщхьэпэным хуэдэу зэгъэкIуэкIын хуейщ. Нобэ къэбэрдейми, адыгейми, шэрджэсыми дызхуэныкъуэр экономикакIэ дыхэхъуэу лъэщ дыхъуныращ.
Пэжщ зы цIыхум къыщишэкIэ абы и хьэгъуэлIыгъуэр дэIэтыныр, абы унэ хузэтеухуэныр ФIыуэ зыгуэрэщ. Ауэ щIалэм къыхуэшэу гъэтIыса нэужь Iуэхур зэФIэкIкъым. А цIыхур Iуэху IэнатIэ хуэныкъуэщ, иунагъуэр и гъашхэн хуейщ.
ЩIалэ къэзышэм дэIэпыкъун хабзэр мыпхуэдэу зэтхъуэкIмэ нэхъыФIкъэ! ЗыщIэсыну унэр хуедывгъэгъэщI ауэ лъэхъан екIуэкIым зэриIэту зыхуэныкъуэн хуэдиз пэш иIэу едывгъэгъащI. Унэ пэшиплIыр хэт зыхуримкъунур? ТIанэ а шIалэм унэшхуэ иригъэщIынущ жоуэ хухэтлъхьэ ахшэмкIэ лъэпкъ унаФэ хэлъыу шIалэм хузэФIэкIын зы Iуэху IэнатIэ хузэIудывгъэх. Мыпхуэдэу тщIэмэ а щIалэм унэшхуэ тщIынурэ ди лъэпкъым и цIэр ипэ идгъэщынущ жоуэ щIым щIэттIэу щыт ахшэмкIэ икIи и лъэпкъыр зыгъэкIуэтэн икIи адыгэ лъэпкъ псоми щхьэпэн ахшэ нахъыбэ куэд къилэжьынущ. ТIанэ мы щIэлэ гъуалэр лоби зэхэхъухьынурэ хэкури лъэпкъри ягъэкIуатэу щIадзэнущ. Абы щхьэ щIалэм дэIэпыкъун хабзэр щIалэми лъэпкъми зэр щхьэпэным хуэдэу зэгъэкIуэкIын хуейщ. Унэ щIыным хэкум псоми зы унаФэ къэщтэу зы стандарт къыхуэхьын хуейщ, унэ пэшиплI-пэшитху ФIэкIыныр зыгъэемыкIуу. ТIанэ щIалэм Iуэху IэнатIэкIэ дэIэпыкъуныр ипэ игъэщын хуэйщ. МыбыкIэ зым зым ипэ ищын щхьэ хущIэкъун хуейщ.
Дунейр ахъшэкIэ йокIуэкIыр нобэм. ПэмыщIхэм я ахшэр хагъахъуэхъу дэ щIым щIыдотIэр. Хабзэ дахэ диIэхэщ. Хабзэр дызгъэлъэщынкIэ зэтхъуэкIын хуейщ. Хэкум хэт сепсэлъами мы гупщысэр къыздиубыдыу сылъэгъуащ. ЩIэлэ гъуалэми, ди нахъыжьхэми, къэзышагъэщIэхэми, къалэдэсхэми, къуэжэдэсхэми я гупщысэр мы Iуэхур зэржысIамкIэ зэрзэхъуэкIын хуей гупщысэм къытохьэхэр. КЪэдлэжыр къыщIэдлэжьыр икIи нобэм иригуФIэн икIи пщэдейр ди шщIэблэм дахэкIэ хузэхэлъхьэн щхьэщ. Уэ маржэ дихэкурысхэ зып дахэкIэ ежьэмэ адрехэри къыФкIэлъыкIуэнущи иIэ зыр дипэ Фищи мы хабзэ дызгъэкIуэтэнур евгъажьэ.
ДЭ ДИЕКIУЭКIЫКIЭМ ДИ ДУНЕЙР ЗЭСХЪУЭКIЫФЫН КЪАРУМ ГУ ЛЪЫТТЭМЭ ДИ ДУНЕЙР ФIКIЭ ЗЭТХЪУЭКIЫФЫНУЩ.
Маргъущ везир саврум
24.08.2014
17:50

VATANI YENİDEN HAKETMEMİZ LAZIM

VATANI YENİDEN HAKETMEMİZ LAZIM
Biz diasporadaki Çerkeslerin/Adıgelerin en büyük hayali vatanımızda yeniden yaşamaktır. Vatan sevgimiz olduğu aşikardır ancak vatanımıza yeniden ulaşmak için yaptıklarımız maalesef ki vatanımızı bizden daha çok uzaklaştırmaktadır. Vatanın ve günümüz şartlarına uymayan hayalci yaklaşımlar sadece biz diasporadakileri avutan düşüncelerdir ve de vatandaki bir avuç insanımızı zor durumda bırakan düşüncelerdir. Pratikte gerçekleşmeleri hem olanaksızdır hem de vatan-diaspora işbirliğiyle ortak adımlar atılmasını engellemektedirler.
Evet yüzyıllar boyunca Ruslarla mücadele ettik ve yenilgiden sonra pek çok kayıplar vererek vatanımızı yitirdik. Haksızlıklara uğrayarak dünya üzerinde bölük pörçük bir insan yığınına döndük. Halkımızın geleceğini tartışmaya ise bu kayıplardan sonra başlayabildik. Dünya üzerinde global olarak süregelen diğer halkların yapısına pek benzemeyen bir yapımız olduğu için çözüm önerilerimiz de ayakları yere basan öneriler olamadı çoğu kez. Halen bizi buralara savuran nedenleri bile tam olarak idrak de edebilmiş değiliz.
Pek çok kesimimiz Rus düşmanlığı ve cihat ile meseleyi çözebileceğimizi düşünmektedir. Önce Kafkasyadaki insanlara din anlatılıp o insanlar dindarlaştırılacak daha sonra ise diasporanın silahlı desteğiyle cihat ilan edilerek vatandan Ruslar temizlenecek. Bu çözüm önerisi halkımızı büyük bir ateşin içine atacaktır. Zaten az olan nüfus daha da azalacak, diaspora dan da o vaad edilen destek hiçbir zaman gitmeyecek ve halkımız için sonuç felaket olacaktır. Büyük bir kesimimiz de Rus düşmanlığı ve milliyetçilikle meseleye yaklaşmaktadır ve onların çözüm önerisi de milliyetçi Çerkesleri/Adıgeleri vatana yerleştirmek ve fiziki olarak tüm yabancı unsurları oradan temizleyerek yeniden orada devletleşmektir. Bu düşünce de hayalperest bir düşüncedir. Yıllardır vatanına dönenlerin sayısı ortadadır ve yapılan şovenist propagandalar vatanda etkili olamamaktadır.
Önce gerçeklerimizi ortaya koymak lazımdır. Vatanda sayıca azız. Diasporadan dönüşler de vatandaki sayımızı ve etkinliğimizi arttıramaktadır. Ekonomik olarak zayıfız ve hepimizin destekleyebileceği lobi faaliyetlerimiz maalesef ki yoktur. Marijinal ve dünya gerçeklerine uymayan fikirler Rus devletinin olumsuz dikkatini vatanımıza çevirmekte ve oradaki insanlarımız baskıya maruz kalabilmektedir.
Her şeyden önce niçin vatanda olmak gerektiğini cevaplamamız lazımdır. Vatan niçin gereklidir bunu kendimize izah etmemiz lazımdır.
İnsanoğlu yeryüzünde sadece karnını doyurmak ve cinsel ihtiyaçlarını karşılamayı arzulamaz. Psikolojik olarak değer üretmek ve onları paylaşmak ihtiyacındadır. Çerkesliği/Adıgeliği sevmemizin nedeni bu ihtiyaçtandır. Aynı kandan oluşan insanlardan oluşan bir devletten ziyade aynı bakış açılarının devletleştiği ya da somutlaştığı bir siyasi ortam arzulamaktayız. Vatanımızda olmasını arzuladığımız şey günlük yaşantımızda Çerkesliği/Adıgeliği kurumsallaştırmaktır. Çerkeslik/Adıgelik özde insan sevgisi taşıdığı için bu kurumsallaşma çatışma doğurmayacaktır. Ayrıca diasporada saksı misali küçük küçük yaşattığımız değerler vatanda kendi doğasında elbette ki daha kolay yeşerecek ve canlanacaktır.
Dünyayı gerçeklerle okuyup önce bulunduğumuz yeri okumak, yeniden konumlanmak ve harekete geçmek lazımdır. Bulunduğumuz durum ortadadır: haksızlığa uğramış, vatanından uzak yerlerde yeni yaşantılar kurmuş ve bu yaşantılarının akışlarını değiştirmeyi istemeyen bir insan kitlesi, herşeye rağmenÇerkesliği/ Adıgeliği geleceğe taşıma isteği ve bunun için en çok toplu olarak yaşanılan vatanda yaşama arzusuna sahip bir kısım insanımız, çözüm önerilerinin çözümden çok kendilerinin varlıklarını ileriye taşıyan bir kitlemiz var. Konumlanmak meselesine gelince vatanla ilgili somut olarak beraber davranacağımız grup önemlidir bizim için. Bu grup Çerkesliği/Adığeliği geleceğe taşıma isteği duyan ve bunun için en çok toplu olarak yaşanan vatanda yaşama arzusuna sahip insanımızdır. Bu grup günümüz gerçeklerine uygun olarak kendisine bir yol çizer ve yolda yürümeye başlarsa bundan hem vatan hem diaspora hem de Rus Devleti fayda sağlayacaktır.
Vatan herşeyin güllük gülistanlık olduğu bir yer değildir. Yüzü ve gönlü gerçekten vatana dönük kişiler bu gerçekle yola çıkarsa durumumuz iyileşecektir. Vatana dönüldüğünde hazır bir yaşantı beklememektedir kimseyi. Diasporada akıttığımız alınterini avatanda akıtmaya başladığımız gün işler olumlu yönde değişecektir. Vatan atalarımızın terkettiği günlerden oldukça uzaktır. Global dünyanın geçim kaygısı orada da sürmektedir. Orada Çerkeslerde/Adıgelerde aynı diasporada olduğu gibi her çeşit insan vardır. Farklı olarak vatanda Çerkesliğin/Adıgeliğin gelişme ve iyileşme ve kurumsal kimlikle sürme umudu ve şansı mevcuttur. Vatanı gezen ve orayı bizlere anlatan insanlar tüm gerçekleri önümüze serememektedirler. Bir kısmı oradaki ağırlama kültürü ve doğasının güzelliğinden başka bir şey görememektedir. Bir kısmı oradaki insanların nasıl kendisini aldatıp dolandırıldığını anlatmaktadır. Bir kısmı diasporadaki yaşantının tercih edilmesi gerektiğini oradaki yaşamın sancılı olduğunu anlatmaktadır. Genellikle vatana gidenlerin çoğunluğu parası pulu olan insanlardır. Bu insanlar ya gezmeye tozmaya ya da parasına para katmaya giden insanlardır. Yüreği ve gönlüyle oraya yaşamak için gidenler azınlıktadır. Yüreği ve gönlüyle oraya gidenler zaten orada yaşamaya devam etmektedirler.
Entelektüel insanlarımızın toplumu ve vatandaki siyasi yapıyı doğru yönlendirmeleri gerekmektedir. Vatan hayali kurmanın hiçbir işe yaramadığı, bir yere alınterini akıtmadan oranın vatan olamayacağı gerçeğini işlemeleri lazımdır. Toplumumuzu gerçeklerle bilgilendirmek ve onlara bakış açısı kazandırmak ve seçenekler sunmak gerekmektedir. Kuru ve eylemsel hiçbir değeri olmayan söylemlerden toplumumuzun sıyrılması gerekmektedir.
Vatanın şu an en çok ihtiyaç duyduğu kitle gözü ve gönlü vatana dönük ve günümüz gerçeklerinin farkında olan, ekonomik olarak da işgücü ve sermaye katkısıyla vatana faydalı olacak kişilerdir. Gerçekten gönlü vatana dönük insanlar eğer ki oralara varabilirlerse sahip oldukları yeteneklerine uygun bir iş dalında iş bulablecekler ve zamanla da eğer diyasporadaki tempoyla çalışırlarsa iş sahibi de olabileceklerdir. Diyasporada köylerden kentlere taşındığımızda minimum hayat şartlarında yaşadık çoğumuz ve geleceğin iyi olacağı inancıyla çalışarak çoğumuz çok iyi yerlere geldik. Vatana gidince elbette ki sıkıntılar ve zorluklarımız olacak ancak geleceğimizin iyi olacağı düşüncesiyle hayata ve çalışmaya sarılmak kesinlikle hem kendi geleceğimizi hem de vatanın yarınını olumlu anlamda değiştirecektir. Bu arada sermaye sahipleri de vatanı üs olarak kullanarak Rus Devleti içinde pekçok bakir alanda yatırımlar yapabilirler. Mesele vatansa gerisi ayrıntıdır.
Bizim işimiz gözü ve gönlü vatana dönük insanlarladır. Bu insanların bir şekilde vatanda yaşamalarını sağlamaya yönelik çalışmalar önceliğimizdir. Bunu somutlaştırmak hedefimizdir. Bu konuda önce entelektüellerimize doğru yönlendirme işi düşmektedir. Sonra ise imkan sahibi insanlarımıza iş düşmektedir. Tüm yüreğiyle vatana bağlı ama vatanda yatırım yapmayı elindeki imkanları vatanda kumara yatırmak olarak düşünen imkan sahipleri imkanı olmayan orada her şartta yaşamayı ve çalışmayı isteyen insanlara yardım ederek vatana en büyük katkıyı sağlayabilirler.
Günümüzde ekonomik güç her şey demektir. Vatanı ekonomik olarak ayağa kaldırmak ve ondan sonra ise aklı başında öngörülerle hedef koyup halkımızın geleceğini çizmek gerekmektedir. Güzel günlere inancımızı yitirmemeliyiz. Güzel günlere ulaşmak için terlemeliyiz. Şu an sadece isim olarak vatanımız var. Vatanı için çalışan ve terleyen insanlara evrilirsek işte o zaman vatan bizi kollarına alacaktır.
Marguş Vezir
24.08.14
00:59

ХЭКУМ ЩЭКIУЭКI ДЫЗХУЭМЭ ЕКIУЭКIЫКIЭ

ХЭКУМ ЩЭКIУЭКI ДЫЗХУЭМЭ ЕКIУЭКIЫКIЭ
Зы къэралыгъуэм щекIуэкI цIыхугъэм емыкIу, зэмхъуэкIын пФIэщI екIуэкIыкIэ куэд щыIэкIи хъунщ. Ауэ Iуэхур ФIыкIэ зэрзэкIуэкIын хуей гупщысэм куэдыр зырехъуэкIыФ.
Хэкум щыслъэгъуэ жагъуэ екIуэкIыкIэхэм зыр Iулъхьэ(ахъщэ къуэдзэ) жыхуаIэ Iуэхуращ. ПэмыщI зыри полициям цIыхур зэхэзехуэ зэращIын къару зэраIэращ. Сэплъыу сегупщысмэ Тыркум илъэс 25 хуэдиз ипэкIэр сигу къегъэкIыр. Зы сымэджэщым ущыкIуам де зыкIэлъыбгъэплъыФын щхьэ е пцIыху зыгуэр щылэжьэн хуейт абы е Iулъхьэ ептын хуейт. Полицияри зэрхуем хуэдэу цIыху иубыду, иубэрэжьыу, зыхуейри ягъэкIуэду щытт. Нобэ хуэдэ зы махуэ къэсыФынуи куэдым яФIэщ хъуртэкъым. Ауэ ди нобэм сызэплъэкIмэ куэд ФIыкIэ зэкIуэкIащ, мыр лъытэгъуэщ.
Нобэм дыгъу щыIэкъэ мыбы, щыIэщ. Iуэху мыхъумыщIэ щыIэкъэ, щыIэщ ауэ нобэ и лэжьыгъэ зияужь ит зы цIыхум занщIэу къынэс мыхъумыщIэр куэддыдэжкъым. ЦIыхухэр нахъыбэу зияужь итыр я гъащIэр нахъыФIкIэ зегъэужьынращ.
Аращи Iулъхьэ жыхуаIэ мыхъумыщIагъэри, полициям я зэхэзейхуэри хэкум щыгъэувыIэн хуейщ. Хэкум утхьэмыщкIэмэ, къыпкъуэт щымыIэмэ уи Iуэхур гугъущ. Ауэ цIыхум хэлъыу щыт цIыхугъэ гупщысэм къилъытэ мыхъумыщIагъэхэр лIы хуэдэу къыжыIэу зэр пхэнджыр нахуэу къэтпсэлъыу щыщIэдзам де ФIыкъкIэ мыхъумыщIэр зэхъуэкIын гъуэгум дытохьэ. ГЪуэгур жыжэу щытми гъуэгум утейхьэмэ ар хыощIыр. ТIанэ Урысейм и къэралыгъуэ хабзэри ФIыуэ зэгъащIэн хуейщ. КЪэралыгъуэ хабзэр цIыхум ФIыуэ щащIам деж мыхъумыщIэ зыщIэр ипэ йокIуэт, тIанэ гъэпщкIуаурэ мыхъумыщIэр зэрахьэ, иужь дыдэми бэуапIэ ямгъуэтижу мэкIуэдижхэр.
Нобэ хэкум щыIэ мы Iуэхугъуэхэр дэри дипщэ дэлъащ. Ауэ зэржысIам хуэдэурэ дыгъэкIуэдижащ. Адыгагъэм хэт гупщысэм зыри мыращи “У Адыгэмэ дунейр къыппэувами уэ мыхъумыщIэм упэувынущ.”
Маргъущ везир саврум
22.08.2014
22:29