ДАХ 

Сыт зыIисыр мы ДАХыр, лIо нобэ къэскIэ зыщхьэпар, лъэпкъым къыднэсыу сыт иФIыгъэу къыдэк1ар, да еплъыкIэр къытхалъхьэ лъэпкъым дипщэдейр ФIым хуэзышэну?

Дунейпсо Адыгэ Хасэ щыжыпIам дей дунейм тет адыгэу хъуами къызэдащтэ зы еплъыкIэкIэ адыгэр дунейм и екIуэкIыкIэм декIу Iуэхугъуэхэм адыгэр хуэзышэу зы къалэн ипщэ дэлъын хуейщ. Ауэ нобэм къэсыху мыпхуэдэ зы къалэн иужь итакъым. Мы хасэм гугъэФIкIэ хета хасэхэм къырагъащта унаФэхэри щIым къытемхъуэФу къэнэжащ.

 Хасэр зыгуэрэхэм яIэщIэхьэри епха хасэхэм ямыщIэхыурэ адыгэ лъэпкъыр зикI ягъэкIуэтэн зиммурад мы цIыхухэм езбы япщэдей нахъ зыри ямIуэхуурэ лъэпкъым ипщэдейм дэджэгуахэщ. ГукIэ псэкIэ хасэм лъэпкъ щхьэ хэтхэми бэуапIэ ягъуэтакъым. Iуэхур зыдынэсар аращи хасэр адыгэ лъэпкъыр дунейм инобэм екIу гупщысэкIэ ипщэдейр имлъыхъуэжыФ гупщысэм хагъанэри адыгэ лъэпкъыр мыбэуэжыФ ящIащ. Урыс къэралыгъуэр урыс парштыхьыр псоуэ абы къырагъэлу лъэпкъым ФIы къыхуащIэ гупщысэр лъэпкъым зыгуэрурэ щырагъэкIуэкIащ. Дийаспорам къыщапсэлъ псалъэ памцIэхэри къэщхьэпащ ахэм. Хэкум исхэм щэхуурэ дэ дымыхъумэ дийаспорам и гупщысэм къигъэгубжьа урысхэр зыми зэтыриIыгъэФынкъым гупщысэр халъхьэри дуней екIуэкIыкIэм и пэжыгъэр Iэзэурэ ахэми щагъапщкIуащ. Урысхэми “дэр мыхъуамэ мис дийаспорам къипсэлъыри Фэ дыкъывдощI” жыраIэурэ ахэри къэгъапцIэри езбы я Iуэхур ФIыуэ зырагъэкIуащ. Урысей къэралыгъуэри экономикар лъэщ ищIыныр ипэ зэрригъувам щхьэ адыгэ Iуэхур Iэпэдэгъэлэл ищIащ.

 Аращи нобэ дыкъыздэсам икIи ди лъэпкъми, икIи урысей къэралыгъуэми Iуэхур зэр пхэнджым гу лъитэу щIидзащ. Лъэпкъыр зэрзытыраIыгъэм, урыс къэралыгъуэри дуней екIуэкIыкIэм адыгэр зыхуишэным гу лъитащ. Адыгэ лъэпкъым и макъ пэжкIэ ДАХыр зэрмыпсалъэм, икIи дийаспорамрэ хэкумрэ я гупщысэр икIи зэтемыхуэу икIи дуней пэжыгъэм зэртемыувэм щхьэ Адыгэмрэ Урысхэмрэ пэжыгъэм тет зы гупщысэкIэ зэгурызгъэIуэн утыкум зэрримытым щхьэ Iуэхур утыку къинащ. Дуней екIуэкIыкIэм икIи Адыгэм икIи урысым зэгурыIуэу мы Iуэхум къыхэкIын зэрхуейр къэжыреIэ. Адыгэр лъэпкъыу зихъумэжын щхьэ и хэкум зэрхуэныкъуэм щхьэ, Урыс къэралыгъуэри къэкIуэну зэманым зауэ гупщысэкIэ къэралыгъуэм ирагъэзэрыхьыу къэралыгъуэр щхьэ Iуэху хыррамгъэдзэн щхьэ мыбы хуэныкъуэщ.

Ипэ дийаспорамрэ хэкумрэ зэрыгъэцIыхун хуейщ. ЗэрыцIыхухэмэ гъэлэяуэ ящхьэ кIуэцI щекIуэкI, дунейм къыщымхъуну гупщысэхэр ягъэIылъынущ. УнаФэ зыхуащIу хуащIа унаФэр езым зэрремэм щхьэ унаФэ къудейм къэнэ гупщысэхэр ягъэIылъынурэ дунейм и нобэм щекIуэкIыну щыт гупщысэкIэ езбы яунэФэщIхэр къыхигъэкIынущ. Дийаспорам зауэм теухуа и еплъыкIэр игъэтIылъынущ. Хэкурысхэми хэхэсым къикIхэм мыбы зауэрэ банэрэ къэхьынукъым, хэкум дыздэлажьэу дыздэпсоуижыФынущ жаIэнурэ пэжыгъэм теухуа гъащIэм зыратынущ.

 Аращи дэри урысири зыхуэныкъуэр зэгурыIуэнщ. Ауэ къуагъхэм дэр щхьэ унаФэ зыщIхэр дэ ди унэФэщIхэкъым. Ахэм Адыгэми Урысхэми япщэдейм ФIыкIэ зыри къэхуихьынукъым. Зауэрэ банэрэ зимIуэху, и хэку щыпсоуижын ди цIыхухэм гъуэгу яхузэIухынкIэ АдыгэмкIэ ФIыгъэ зэр хэлъым хуэдиз УрысхэмкIи хэлъщ. Нобэ къэс ДАХыр зыIэщIэзгъэхьа гупщысэр езгъэкIуэкIхэм лъэпкъыитIыми я лей екIащ. ДАХым хэтхэр мэгузавэ иджы, дунейм зэрремкIуижхэм лъэпкъитыми гу щылъатэну махуэхэр унэгъущ. КъагъапцIахэм “Сыт мыпхуэдэу дыщIэвгъэунэхъунум яужь ФщIитар?” жаIэнурэ ахэм яIэу хъуари яIэщIэкIынущ.

 Пэжым зедывгъэт. Пэжыу дызэрывгъэцIыху. Дуней екIуэкIыкIэм девгъаджэ. ЗыкIэ шынэрэ, гугъэ пэжым кIэрыкI щыIэкъым. Пэжым дыкIэлъыкIуэмэ пэжыу зыпщэдей диIэнущ.

Маргъущ Везир Саврум

 11.09.2014

15:54